TÌM HIỂU VỀ VẮC XIN PHÒNG BỆNH BẠCH HẦU – UỐN VÁN (Td)
Tại Việt Nam, vắc xin phòng bệnh bạch hầu được triển khai trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) từ năm 1985. Trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm 3 mũi vắc xin phối hợp phòng bệnh bạch hầu vào lúc 2,3,4 tháng tuổi, đây là liều cơ bản để phòng bệnh bạch hầu cho trẻ em. Tuy nhiên, nồng độ kháng thể sau tiêm liều cơ bản sẽ giảm dần theo thời gian, nên cần tiêm chủng các mũi nhắc lại để củng cố miễn dịch bảo vệ lâu dài đối với bệnh bạch hầu. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo lịch tiêm chủng vắc xin phòng bệnh bạch hầu gồm 3 mũi cơ bản trước 1 tuổi và 3 mũi nhắc lại lúc 12-23 tháng (mũi 4), 4-7 tuổi (mũi 5) và 9-15 tuổi (mũi 6).
Từ năm 2011, Chương trình TCMR đã triển khai lịch tiêm nhắc vắc xin phối hợp bạch hầu-ho gà-uốn ván (DPT) mũi 4 cho trẻ từ 18-24 tháng tuổi. Nhờ đạt được tỷ lệ tiêm chủng vắc xin phòng bệnh bạch hầu cao trên 90% trong nhiều năm qua đã góp phần giảm đáng kể số mắc bạch hầu. Trong các năm 2005 - 2012 bệnh bạch hầu cơ bản được khống chế ở Việt Nam với tỷ lệ mắc bạch hầu hàng năm đều dưới 0,05/100.000 dân, không có ca tử vong. Tuy nhiên, trong các năm từ 2013-2020 ghi nhận một số ổ dịch bạch hầu xảy ra rải rác ở một số địa phương. Số mắc bạch hầu chủ yếu gặp ở nhóm trẻ lớn và người lớn chưa được tiêm chủng, chưa tiêm đủ mũi vắc xin hoặc không rõ tiền sử tiêm chủng. Trong thời gian này không ghi nhận ca mắc bạch hầu ở trẻ nhỏ trong độ tuổi tiêm chủng cho thấy hiệu quả cao của vắc xin trong phòng bệnh đối với trẻ nhỏ. Điều này cũng cho thấy sự cần thiết triển khai tiêm nhắc lại thêm 1 mũi vắc xin phòng bệnh bạch hầu cho trẻ lớn khi bước vào độ tuổi đi học.
Để chủ động phòng chống bệnh bạch hầu, từ năm 2019, Bộ Y tế đã cho phép triển khai hàng năm vắc xin uốn ván - bạch hầu (Td) cho trẻ 7 tuổi tại các tỉnh, thành phố nguy cơ cao, đây là các tỉnh có ca mắc bạch hầu và tỷ lệ tiêm chủng vắc xin thấp. Diện triển khai tiêm vắc xin Td từ 30 tỉnh/thành phố năm 2019 được tiếp tục duy trì và mở rộng đến 37 tỉnh/TP trong năm 2024. Trong 5 năm qua đã có gần 3,8 triệu liều vắc xin Td được sử dụng để tiêm chủng cho trẻ em trong độ tuổi 7-8 tuổi đảm bảo an toàn, không ghi nhận trường hợp tai biến nặng sau tiêm chủng và nhận được sự chấp thuận rộng rãi của các bậc cha mẹ.
Vắc xin Td là vắc xin có thành phần uốn ván, bạch hầu giảm liều sử dụng để phòng bệnh bạch hầu và uốn ván. Hiện nay vắc xin đã được sản xuất trong nước và có thể sử dụng cho đối tượng người lớn và trẻ em từ 7 tuổi trở lên. Triển khai tiêm vắc xin Td cho trẻ 7 tuổi có vai trò quan trọng giúp củng cố miễn dịch của trẻ để chủ động phòng bệnh bạch hầu, uốn ván và phù hợp với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.
Để tăng diện bao phủ vắc xin phòng bệnh bạch hầu cho trẻ 7 tuổi trên toàn quốc, ngày 13/6/2024 Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 10/2024/TT- BYT trong đó đưa lịch tiêm vắc xin Td cho trẻ em lúc 7 tuổi vào Chương trình TCMR. Việc triển khai vắc xin Td cho trẻ 7 tuổi trên phạm vi toàn quốc sẽ góp phần chủ động phòng bệnh bạch hầu ở trẻ em lứa tuổi học đường.
Lưu ý: KHÔNG tiêm vắc xin Td cho những đối tượng có ít nhất một trong các yếu tố sau:
+ Trẻ dưới 7 tuổi
+ Đã được tiêm đủ 5 mũi vắc xin có chứa thành phần uốn ván, bạch hầu trong quá khứ.
+ Đã tiêm vắc xin có thành phần uốn ván, bạch hầu trong vòng 1 tháng trước ngày tiêm.
- KHÔNG tiêm vắc xin Td cho các trường hợp có tiền sử quá mẫn với thành phần của vắc xin trong các lần tiêm chủng trước đó.
- HOÃN tiêm vắc xin Td cho các trường hợp trẻ đang bị ốm (sốt trên 38oC, đang mắc bệnh cấp tính, bệnh nhiễm trùng).
Các thông điệp truyền thông:
- Bệnh bạch hầu là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm lây qua đường hô hấp, gây thành dịch và có thể gây tử vong ở trẻ em.
- Để chủ động phòng bệnh bạch hầu, trẻ em cần được tiêm chủng đầy đủ theo lịch tiêm chủng sau:
+ Tiêm đủ 3 mũi vắc xin phối hợp bạch hầu-ho gà-uốn ván-viêm gan B-Hib khi trẻ 2, 3 và 4 tháng tuổi.
+ Tiêm nhắc vắc xin bạch hầu-ho gà-uốn ván (DPT4) khi trẻ 18 tháng tuổi.
+ Tiêm nhắc vắc xin uốn ván-bạch hầu (Td) khi trẻ 7 tuổi.
- Để chủ động phòng bệnh bạch hầu cho trẻ em lứa tuổi học đường hãy đưa trẻ đi tiêm vắc xin uốn ván-bạch hầu (Td) khi trẻ 7 tuổi.
- Trẻ 7 tuổi cần tiêm nhắc một mũi vắc xin phòng bệnh uốn ván-bạch hầu (Td) để củng cố miễn dịch phòng bệnh.
Thuỵ Hợp – Mỹ Huyền (CDC Lâm Đồng)
(Theo Công văn số 1910/VSDTTƯ-TCQG ngày 21 tháng 10 năm 2024 của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung Ương)