NGUYÊN NHÂN VÀ PHÒNG BỆNH CÚM A/H9
Việt Nam vừa ghi nhận ca mắc cúm A/H9 đầu tiên tại tỉnh Tiền Giang. Tình hình dịch cúm gia cầm đang có những diễn biến phức tạp, không chỉ gây ra các đợt dịch ở gia cầm mà còn ghi nhận lây nhiễm sang động vật có vú và người.
Bệnh cúm A nói chung trong đó có cúm A/H9 là bệnh do virus gây ra tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp. Người bệnh thường có các triệu chứng ho, sốt, nhức đầu, khó chịu… Tỷ lệ tử vong do cúm A tùy theo các chủng khác nhau.
Trước đây, chủng cúm A/H9N2 cũng đã gây bệnh ở một số nước Châu Á như Trung Quốc, Campuchia... Đây là chủng cúm gia cầm (gặp ở gà) sau đó lây sang người. Từ năm 2015 đến nay, ở khu vực Tây Thái Bình Dương ghi nhận 98 trường hợp mắc cúm A/H9N2 trong đó có 2 ca tử vong. Tỷ lệ tử vong này thấp hơn so với tỷ lệ tử vong do cúm A/H5N1 gây ra.
Tại Việt Nam, trường hợp đầu tiên mắc cúm A/H9 hiện chưa xác định được kháng nguyên N để biết đó có phải cúm A/H9N2 hay không? Trong trường hợp đó là chủng A/H9N2 thì độc lực có thể thấp hơn cúm A/H5N1 và A/H7N9.
Có rất nhiều chủng virus khác nhau với 18 loại kháng nguyên H và 11 kháng nguyên N. Khi các kháng nguyên kết hợp với nhau sẽ sinh ra các chủng khác nhau và có thể lên tới 198 tổ hợp.
Chỉ có một số ít trong các chủng cúm gia cầm có thể gây bệnh cho người thông qua tiếp xúc trực tiếp với gia cầm, giọt bắn, sử dụng gia cầm bị bệnh… Các chủng cúm A khác thường gặp như H5N1, H7N9, H7N3, H9N2, H10N8 đều có thể lây từ gia cầm sang người. Tính tới thời điểm hiện tại, trong các chủng cúm A có cúm A/H1N1 lây trực tiếp từ người sang người.
Hiện có một số bằng chứng cho rằng các chủng cúm nói trên có thể lây từ người sang người nhưng điều này chưa được khẳng định chắc chắn. Các virus đều có khả năng biến đổi nhanh và đột biến cao, do vậy không loại trừ trường hợp virus cúm A có thể biến đổi thành chủng mới có khả năng lây từ người sang người.
Bệnh cúm gia cầm gây ra bệnh cảnh về hô hấp nặng nề với tỷ lệ tử vong khá cao. Biểu hiện của cúm gia cầm tương tự với cúm A ở người, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như: Sốt, ho, đau đầu, khó chịu. Dấu hiệu của viêm long đường hô hấp: chảy nước mũi, hắt hơi…Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra tình trạng viêm phổi do virus, các tổn thương tiến triển rất nhanh có thể gây suy hô hấp, thậm chí khiến người bệnh tử vong.
Hiện tại đang là giai đoạn chuyển mùa, thời tiết thay đổi bất thường là điều kiện thuận lợi cho các loại mầm bệnh phát triển, gia tăng sự tương tác giữa các chủng virus cúm cùng với nguy cơ lây nhiễm sang các loài động vật có vú, Bộ Y tế nhận định, trong thời gian tới vẫn tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm các chủng virus cúm gia cầm sang người. Bệnh cúm gia cầm trên người hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như chưa có vắc xin phòng bệnh.
Để chủ động phòng, chống bệnh cúm lây từ gia cầm sang người, người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
1. Không ăn gia cầm, các sản phẩm gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc; đảm bảo ăn chín, uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn.
2. Không giết mổ, vận chuyển, mua bán gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc; hạn chế tiếp xúc, giết mổ, ăn các loại động vật hoang dã, đặc biệt là chim.
3. Khi phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn.
4. Người chăn nuôi, buôn bán, vận chuyển và giết mổ gia cầm tuyệt đối tuân thủ các biện pháp dự phòng dịch bệnh thường quy;
5. Khuyến khích đeo khẩu trang khi đi vào chợ gia cầm sống hoặc khu vực buôn bán gia cầm sống; rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc với gia cầm hoặc sau khi đi vào chợ.
6. Khi có biểu hiện giống cúm như sốt, ho, đau ngực, khó thở phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.
BS Mỹ Huyền - Thái Tuyền (CDC Lâm Đồng)