Hút thuốc lá và nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Khi vào cơ thể, khói thuốc có thể gây ra một số tác động tức thì lên mạch máu và tim. Nghiên cứu cho thấy, chỉ trong vòng phút đầu tiên sau hút thuốc, nhịp tim đã bắt đầu tăng lên, thậm chí tăng đến 30% chỉ trong vòng 10 phút và không thể trở về bình thường nếu không ngừng hút thuốc.

Xơ vữa động mạch: Hút thuốc lá có thể gây xơ vữa động mạch theo nhiều cơ chế. Thứ nhất, nồng độ chất carbon monoxide (một chất có nhiều trong thuốc lá) tăng lên, làm tổn thương đến sự mềm dẻo của lòng mạch, dẫn đến hình thành các mảng xơ vữa. Tiếp theo, hút thuốc lá có thể làm giảm chất HDL-cholesterol (một cholesterol có lợi) và tăng nồng độ LDL-cholesterol (một cholesterol có hại), tăng triglyceride (còn gọi là mỡ máu) gây nên tình trạng xơ vữa động mạch.

Bệnh mạch máu não: Bệnh mạch máu não là hội chứng tổn thương thần kinh xuất phát từ nguyên nhân tưới máu não bị ngắt quãng. Tổn thương này có thể nhẹ hoặc nặng, có thể là tạm thời (cơn thoáng thiếu máu não) hoặc vĩnh viễn. Các hợp chất trong khói thuốc lá có thể gây hình thành các cục máu đông, là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến đột quỵ não. Khói thuốc có thể phá hủy thành tế bào máu, hình thành các mảng xơ vữa động mạch, gây hẹp động mạch, tăng triglyceride trong máu… Tất cả những điều này làm tăng nguy cơ đột quỵ não một cách trực tiếp hoặc gián tiếp.

Thống kê cho thấy có khoảng 1/4 trong tổng số các trường hợp đột quỵ có liên quan trực tiếp đến hút thuốc lá. Nguy cơ mắc đột quỵ do hút thuốc lá có thể tăng lên gấp 3 lần, phụ thuộc vào lượng thuốc lá đã hút, tần suất hút và độ tuổi người bệnh.

Bệnh mạch vành: Bệnh mạch vành là tình trạng một hoặc nhiều nhánh của động mạch vành bị hẹp hoặc tắc do nhiều nguyên nhân khác nhau. Mảng xơ vữa động mạch dẫn đến hẹp mạch vành, ảnh hưởng khả năng cung cấp oxy cho tế bào cơ tim. Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ gây bệnh mạch vành. Đặc biệt, người hút thuốc thụ động thông qua tiếp xúc với môi trường nhiều khói thuốc, cũng có 20-30% nguy cơ mắc bệnh. Ở những người hút thuốc chủ động thì xác suất mắc bệnh cao hơn, gấp 2-4 lần và tỷ lệ tử vong do bệnh khoảng 70%.

Nhồi máu cơ tim: Việc hút thuốc lá thường xuyên có thể gây phá hủy mạch máu trầm trọng. Thường xuyên hút thuốc có thể gặp những cơn đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim nhiều hơn so với không hút thuốc.  Độ tuổi bắt đầu xuất hiện tình trạng nhồi máu cơ tim cũng sớm hơn, nhiều biến chứng nguy hiểm hơn, và cao gấp 2 lần so với người không hút thuốc lá.

Rối loạn nhịp tim và đột tử: Khói thuốc lá sẽ làm tăng tiết chất catecholamine. Đây là một hoạt chất tự nhiên có trong cơ thể, có tác dụng tương tự như adrenaline. Khi chất này có nồng độ cao quá mức cho phép có thể gây ra tình trạng loạn nhịp tim, thậm chí rung thất, dẫn đến đột tử nếu không được can thiệp xử trí kịp thời.

Phình động mạch chủ: Thường xuyên hút thuốc lá sẽ có nguy cơ cao hình thành các mảng xơ vữa động mạch ở động mạch chủ nhiều hơn, cản trở việc cung cấp máu từ tim đến các cơ quan trong cơ thể. Khi động mạch chủ bị hẹp do các mảng xơ vữa sẽ tạo thành những chỗ phình to, song song đó động mạch trở nên yếu dần, có thể bị vỡ, đe dọa đến tính mạng.

Nghiên cứu cho thấy, người thường xuyên hút thuốc lá có nguy cơ bị phình động mạch chủ cao gấp 8 lần so với người bình thường.

Kiểm tra sức khỏe cho người cao tuổi

Tăng huyết áp: Hút thuốc lá chính là có thể gây nên tình trạng tăng huyết áp (cao huyết áp) cấp tính. Chỉ trong vòng vài phút đầu tiên hút thuốc, nhịp tim bắt đầu tăng, làm co mạch máu, và tim hoạt động nhiều hơn để vận chuyển oxy. Bên cạnh đó, hút thuốc còn làm giảm hiệu quả của việc điều trị tăng huyết áp do các chất hóa học trong khói thuốc có thể kích thích gan phóng thích enzym vào máu, làm hạn chế tác dụng của thuốc điều trị.

Một điểm cũng rất cần lưu ý đó là việc hút thuốc lá thụ động, tức là việc hít phải khói thuốc từ người hút thuốc lá. Chỉ 30 phút tiếp xúc với khói thuốc đã làm tổn hại chức năng nội mô động mạch vành ở những người khoẻ mạnh không hút thuốc tương tự như những người hút thuốc lá thường xuyên. Vì vậy hút thuốc lá thụ động cũng nguy hại không kém người hút chủ động, nhất là đối với trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.

Vì những tác hại của thuốc lá vô cùng nghiêm trọng, đặc biệt là hút thuốc lá gây bệnh tim mạch và khói thuốc lá cũng ảnh hưởng xấu đến các cơ quan trong cơ thể con người nên cần phải loại bỏ những yếu tố đưa chúng ta đến với việc sử dụng thuốc lá, nếu đang trong quá trình điều trị thì tuyệt đối không hút thuốc lá và có chế độ ăn uống cũng như luyện tập phù hợp.

Nếu bạn đang hút thuốc, thì bất kỳ khi nào bạn cai thuốc lá cũng đều có lợi ích cho việc cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng khác. Lợi ích của cai thuốc lá được thấy rất sớm. Sau cai thuốc lá một năm, nguy cơ mắc bệnh động mạch vành đã giảm đi một nửa.

Không hút thuốc vì những lợi ích của việc không hút thuốc là rất rõ ràng. Nếu đang hút thuốc thì việc bỏ hút thuốc lá cùng với thực hiện lối sống lành mạnh (ăn nhiều rau, tích cực luyện tập thể lực, duy trì cân nặng tối ưu..), kiểm soát tốt huyết áp, mỡ máu, đường huyết thì sẽ giúp ngăn ngừa bị bệnh ở người chưa bị bệnh tim mạch. Còn đối với người đã bị bệnh tim mạch thì việc bỏ hút thuốc lá cũng giúp giảm nguy cơ tái phát bệnh hoặc làm nặng bệnh.

ThS.BS Nahria Ka Sum