BỆNH DẠI VÀ CÁCH PHÒNG, CHỐNG
Bệnh Dại là một trong số các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm gây dịch, có số ca tử vong trên người cao nhất trên thế giới cũng như Việt Nam. Trong năm 2022, cả nước ghi nhận 70 ca tử vong, trong 05 tháng đầu năm 2023, dù chưa đến “mùa cao điểm” của bệnh dại nhưng cả nước đã ghi nhận 35 ca tử vong do bệnh này, tăng 10 trường hợp so với cùng kỳ năm 2022.
*Bệnh dại: Là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút dại gây ra, bệnh lây truyền từ động vật sang người qua vết cắn, vết thương, vết cào, liếm của động vật.
Bệnh do một loài vi rút hướng thần kinh gây ra, thường gây tác hại thần kinh, bắt nguồn từ não và tủy sống. Động vật bị bệnh thường điên cuồng hay bại liệt rồi chết. Ở nước ta, nguồn bệnh dại chủ yếu là từ chó, mèo.
*Nguồn bệnh và thời gian ủ bệnh:
- Nguồn bệnh: Ở nước ta, chó nhà là nguồn bệnh dại chủ yếu chiếm đến hơn 90%, sau đó là mèo nhà.
- Đường lây truyền: Vi rút xâm nhập qua vết cắn, vết cào, vết liếm, da, niêm mạc bị tổn thương, vết thương hở.
- Thời gian ủ bệnh ở động vật có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng, có thể lâu hơn. Sau khi bị chó, mèo mắc bệnh dại cắn, thời gian ủ bệnh thường từ 1- 3 tháng. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào tình trạng nặng nhẹ của vết cắn, vị trí vết cắn có liên quan đến nơi có nhiều dây thần kinh, khoảng cách từ vết cắn đến não, số lượng vi rút xâm nhập. Vết cắn càng nặng và gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh càng ngắn.
Tiêm phòng bệnh dại tại Trung tâm kiểm soát bệnh tật Lâm Đồng
*Biểu hiện của bệnh dại trên người:
Thời gian ủ bệnh ở người thường từ 02-08 tuần, có thể kéo dài đến hoặc trên 01 năm. Thời gian này phụ thuộc vào tình trạng nặng, nhẹ của vết thương, vị trí vết thương và số lượng vi rút được truyền sang người. Người bị mắc bệnh dại có 02 thể bệnh: Thể điên cuồng (hung dữ) và thể bại liệt.
- Thể điên cuồng (hung dữ): Thường biểu hiện triệu chứng gào thét, tăng cảm giác của các giác quan, sợ gió, sợ nước nên thường được gọi là bệnh sợ nước, bị hoang tưởng, đập phá, co thắt thanh quản ...
- Thể bại liệt: Bệnh nhân thường nằm im lìm, hay có liệt hướng lên, liệt hô hấp. Tất cả các bệnh nhân lên cơn dại đều bị tử vong sau 07-10 ngày.
*Biện pháp phòng, chống bệnh dại:
- Tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo nuôi và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y.
- Không thả rông chó, mèo; chó ra đường phải đeo rọ mõm và có người dẫn.
- Không đùa nghịch, trêu chọc chó, mèo.
Khi bị chó, mèo cắn, cào, liếm cần:
+ Rửa kỹ vết thương bằng nước và xà phòng đặc liên tục trong 15 phút, nếu không có xà phòng thì phải xối rửa vết thương bằng nước sạch - đây là biện pháp sơ cứu hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh dại khi bị chó, mèo cắn.
+ Sau đó tiếp tục rửa vết thương bằng cồn 70%, cồn iod hoặc Povidone, Iodine.
+ Hạn chế làm dập vết thương và không được băng kín vết thương.
+ Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Chỉ có tiêm phòng mới ngăn ngừa không bị bệnh dại.
+ Tuyệt đối không được điều trị bằng thuốc nam và các phương thuốc dân gian, gia truyền.
+ Đối với chó nuôi có đăng ký đã được tiêm phòng dại hàng năm, cần theo dõi con vật trong vòng 14 ngày.
+ Đối với chó, mèo không tiêm phòng dại, khi nghi mắc bệnh dại mà đã cắn, cào người thì phải nhốt, theo dõi trong 90 ngày; Trong trường hợp chưa cắn, cào người thì phải tiêu hủy.
Ngoài bệnh dại, chó và mèo còn truyền nhiều căn bệnh khác, trong đó có không ít bệnh nguy hiểm, khó chữa. Vì vậy, những gia đình có trẻ em nên hạn chế nuôi chó, mèo, vì trẻ em thường hay đưa vào miệng những vật dụng trên nền nhà. Tuyệt đối không cho trẻ ôm hôn chó, mèo, nhất là phần đuôi của chó, mèo vì đuôi và lông dính rất nhiều chất thải. Đặc biệt là không cho trẻ nhỏ chọc phá, trêu ghẹo chó, mèo lạ và chó, mèo chạy rong ngoài đường.
BS. Nguyễn Quốc Huy - Thụy Hợp (CDC Lâm Đồng)