BỆNH KHÔNG LÂY NHIỄM: Gánh nặng cho xã hội hãy chủ động PHÒNG NGỪA
Hiện nay các bệnh không lây nhiễm (BKLN) đang là gánh nặng bệnh tật ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Bên cạnh phải ứng phó với bệnh truyền nhiễm, mới nổi tăng, các bệnh không lây nhiễm như ung thư, tim mạch, tiểu đường, COPD, rối loạn sức khỏe tâm thần... cũng ngày càng gia tăng và trẻ hóa. Theo các báo cáo mới nhất, tỷ lệ tử vong do bệnh không lây nhiễm gây ra chiếm 84% tổng số ca tử vong tại Việt Nam.
Các nhóm BKLN phổ biến ở Việt Nam: các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ; Các bệnh ung thư; Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) và hen phế quản; Bệnh Đái tháo đường; Các bệnh lý sức khỏe tâm thần như rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn tâm thần do sử dụng chất nghiện, tâm thần phân liệt. Bệnh tiến triển trong thời gian dài và chậm”. Bệnh không lây nhiễm có thể gây tàn phế, không chữa khỏi hoàn toàn được và khi mắc bệnh phải điều trị suốt đời.
Việc giải quyết những hậu quả của BKLN tạo gánh nặng với kinh tế gia đình và quốc gia thông qua các chi phí trực tiếp liên quan đến việc điều trị bệnh và chi phí gián tiếp do việc mất năng suất lao động hay thu nhập do nghỉ việc cho khám chữa bệnh hay do mất sức lao động, do tàn tật, chết sớm, làm ảnh hưởng không chỉ đến ngành y tế mà còn đến sự phát triển kinh tế - xã hội.
Nguy cơ mắc BKLN chủ yếu do lối sống có hại cho sức khỏe và các yếu tố môi trường không thuận lợi như:
- Hút thuốc lá: Hút thuốc ước tính là nguyên nhân của 71% số trường hợp ung thư phổi; 42% số trường hợp bệnh phổi mạn tính; và 10% các bệnh tim mạch.
- Sử dụng rượu, bia ở mức có hại: Sử dụng rượu, bia ở mức có hại là nguyên nhân của 50% trường hợp tử vong do xơ gan, của 22% đến 25% trường hợp tử vong do ung thư răng miệng, hầu họng, thanh quản hay thực quản, 30% các trường hợp tử vong vì viêm tụy.
- Dinh dưỡng không hợp lý: Có khoảng 57,2% dân số trưởng thành ăn thiếu rau quả so với khuyến cáo của WHO (400g/ngày).
- Ít hoạt động thể lực: Ít hoạt động thể lực là yếu tố nguy cơ đứng hàng thứ tư của tử vong .
- Yếu tố nguy cơ sinh/chuyển hóa: Tăng huyết áp, thừa cân, béo phì, tăng đường huyết và rối loạn lipid máu.
Bên cạnh nguy cơ do hút thuốc lá, ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời, bụi và hóa chất nghề nghiệp, viêm nhiễm đường hô hấp dưới thường xuyên ở trẻ em là những tác nhân quan trọng làm tăng nguy cơ mắc bệnh phổi mạn tính.
Cách phòng chống bệnh không lây nhiễm:
Mặc dù rất nguy hiểm nhưng BKLN có thể phòng chống hiệu quả thông qua kiểm soát các yếu tố nguy cơ (nguyên nhân) có thể phòng tránh được.
- Phòng, chống các BKLN là trách nhiệm của các cấp, các ngành và của mỗi người dân, trong đó các cấp chính quyền trực tiếp chỉ đạo, ngành Y tế là nòng cốt.
Kiểm soát nguy cơ gây bệnh như hút thuốc lá, lạm dụng đồ uống có cồn, dinh dưỡng không hợp lý, thực phẩm không an toàn, thiếu hoạt động thể lực, cùng với chủ động giám sát, phát hiện bệnh sớm, điều trị, quản lý liên tục và lâu dài tại cơ sở chăm sóc sức khỏe ban đầu là yếu tố quyết định hiệu quả trong phòng, chống các BKLN.
- Nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền và hiểu biết của người dân trong phòng, chống các bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản.
- Giảm thiểu các hành vi nguy cơ chính gây mắc các bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản.
- Nâng cao năng lực và hiệu quả trong dự phòng, giám sát, phát hiện, điều trị, quản lý bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản và các bệnh không lây nhiễm khác.
Hy vọng các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể tích cực vào cuộc với sự đồng lòng hưởng ứng của người dân thực hiện tốt các mục tiêu phòng chống bệnh không lây nhiễm tại địa phương mình, góp phần thức đẩy phát triển sự nghiệp chăm sóc, bảo về và nâng cao sức khỏe nhân dân trong giai đoạn mới./.
Hồ Hưng ( CDC tỉnh Lâm Đồng)
